Οι αξίες των υγρότοπων
Κάθε φυσική ή τεχνητή περιοχή, στην οποία συλλέγονται ύδατα, αλμυρά ή γλυκά, ονομάζεται υγρότοπος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα έλη, οι λιμνοθάλασσες, οι λίμνες και τα ποτάμια. Με τον όρο «αξίες» εννοούμε τις υπηρεσίες και τα αγαθά που προσφέρουν στον άνθρωπο.
Βιολογική αξία. Αφορά όλους τους οργανισμούς που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος για να καλύψει διάφορες ανάγκες. Υπάρχει ποικιλία ειδών (φυτών, ζώων, μικροοργανισμών) που βρίσκονται σε αυτά τα οικοσυστήματα. Πολλές από τις τροφές μας προέρχονται από υγρότοπους είτε καλλιεργημένες είτε άγριες. Χόρτα, βότανα, το ρύζι ή και ζώα που κατοικούν εδώ όπως ψάρια είναι μερικά παραδείγματα. Στον τομέα της υγείας πολλά φάρμακα έχουν ως βάση βότανα που ευδοκιμούν σε υγρότοπους. Ακόμα καλαμώνες και είδη ξυλείας για οικοδομικούς σκοπούς , για ψάθες, καλάθια για ένδυση και πολλά άλλα είδη είναι υλικά που προέρχονται από υγρότοπους.
Οι υγρότοποι διακρίνονται σε υγρότοπους με στάσιμα ύδατα και σε υγρότοπους με τρεχούμενα ύδατα.
Η υδρευτική είναι η πρώτη σε χρησιμότητα αξία των υγρότοπων. Απ' αυτούς οι λίμνες και οι ποταμοί είναι ευκολότερο να χρησιμοποιηθούν. Προσφέρουν πόσιμο νερό γι' αυτό και πρέπει να τους προστατεύουμε και όχι να τους ρυπαίνουμε
Επίσης η αρδευτική αξία είναι μεγάλη γιατί χωρίς άρδευση δεν θα υπήρχε αγροτική οικονομία. Οι γεωργοί δεν θα μπορούσαν να ποτίσουν τα χωράφια με αποτέλεσμα έλλειμμα σε αγροτικά προϊόντα.
Αλιευτική αξία. Μεγάλοι αριθμοί ψαριών υπάρχουν στις λιμνοθάλασσες, στις λίμνες και στα ποτάμια. Τα οφέλη είναι πολλά, από οικονομικά μέχρι περιβαλλοντικά, γι' αυτό πρέπει να προσέχουμε ιδιαίτερα αυτούς τους τόπους και την υδρόβια βλάστηση, που αποτελεί τροφή για τα ψάρια που ενδημούν, τα οποία με την σειρά τους αποτελούν τροφή για πολλά πουλιά. Είδη ψαριών που υπάρχουν στην Ελλάδα είναι οι κέφαλοι, οι τσιπούρες, τα λαβράκια και τα χέλια.
Κτηνοτροφική αξία. Πολλοί υγρότοποι προσφέρουν πλούσια βοσκήσιμη ύλη για τα βοοειδή και τα αιγοπρόβατα. Τα δάση που βρίσκονται σε υγρότοπους προσφέρουν στα ζώα προστασία από καύσωνες και άλλες καιρικές συνθήκες. Από τους υγρότοπους του γλυκού νερού πίνουν νερό αποδημητικά ζώα που διανύουν μεγάλες αποστάσεις.
Θηραματική αξία. Το κυνήγι είναι μια αρκετά δημοφιλής δραστηριότητα. Δυστυχώς στην Ελλάδα σήμερα το κυνήγι προκαλεί καταστροφή στην πανίδα με τον τρόπο που ασκείται. Υπάρχουν κυνηγοί που σκοτώνουν ανεξέλεγκτα κάθε ζώο. Ο άνθρωπος δεν έχει το δικαίωμα να εξαφανίζει είδη. Απεναντίας πρέπει να προστατεύει κάθε ζωή που αποτελεί ένα κρίκο της εύθραυστης περιβαλλοντικής ισορροπίας.
Υλοτομική αξία. Από την βλάστηση του τόπου είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί η ξυλεία για ποικίλους σκοπούς. Στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούσαν καλάμια ως οικοδομικό υλικό ενώ στην αρχαία Αίγυπτο κατασκεύαζαν ποικίλα αντικείμενα από πάπυρους.
Υδροηλεκτρική αξία. Υδροηλεκτρική αξία έχουν συνήθως ποτάμια που διασχίζουν ορεινές περιοχές. Η υδροηλεκτρική ενέργεια θεωρείται από τις καθαρές μορφές ενέργειας, γιατί δεν προκαλεί ρύπανση. Τα φράγματα αποτελούν εργαλείο για την διαχείριση των υδάτινων πόρων, που εξυπηρετούν διάφορους σκοπούς κυρίως άρδευση.
Αλατοληπτική αξία. Η πήξη του αλατιού της θάλασσας γίνεται σε ειδικά διαμορφωμένες παραθαλάσσιες περιοχές, τις αλυκές, οι οποίες δημιουργούνται κατά προτίμηση σε υγρότοπους. Η αλυκή είναι ένα συγκρότημα από 3-4 τεχνητές λιμνοθάλασσες. Η Ελλάδα έχει σήμερα 28 αλυκές.
Αμμοληπτική αξία. Μεταξύ των ανόργανων υλών που μεταφέρει ένας ποταμός είναι και η άμμος, που χρησιμοποιείται ως οικοδομικό υλικό. Όταν οι αμμοληψίες γίνονται ελεγχόμενα δεν αποτελούν πρόβλημα.
Επιστημονική αξία. Όλο και περισσότερο οι υγρότοποι ελκύουν το ενδιαφέρων των επιστημόνων, οι οποίοι κάνουν έρευνες, σχετικά με τις λειτουργίες και τις αξίες τους καθώς και την παρακολούθηση, απογραφή και ταξινόμηση αυτών των οικοσυστημάτων.
Εκπαιδευτική αξία. Η θεσμοθέτηση και η εφαρμογή της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης επέφερε μια επανάσταση στο εκπαιδευτικό σύστημα. Δάσκαλοι και μαθητές πραγματοποιούν εκδρομές, εκθέσεις, μελέτες και έρευνες πάνω σε περιβαλλοντικά ζητήματα. Η μελέτη και γνωριμία με τον υγρότοπο δίνει την ευκαιρία στους εμπλεκόμενους να σχηματίσουν μια εικόνα για τον κύκλο του νερού, των θρεπτικών ουσιών μέσα στη φύση, τις σχέσεις μεταξύ των ειδών κτλ. Γνωρίζουν την μορφολογία και τη γεωγραφία της περιοχής, την χλωρίδα, την πανίδα και τους τρόπους αναπαραγωγής. Τονίζονται οι αρνητικές συνέπειες της άγνοιας και της τεχνολογικής υπερβολής.
Την πολιτιστική αξία ενός υγρότοπου συνθέτουν οι σχέσεις με την μυθολογία, την ιστορία την αρχαιολογία, τη θρησκεία, τη λαογραφία και τη λογοτεχνία. Ζωντανά παραδείγματα από την αρχαία μας μυθολογία με τις νύμφες, τις αμαδρυάδες, τους θεοποιημένους ποταμούς και πηγές, φυτά όπως τον υάκινθο και τον νάρκισσο καθώς και από τα δημοτικά τραγούδια και τους θρύλους από όλες τις ιστορικές εποχές της χώρας μας.
Αξία αναψυχής. Υπάρχουν παθητικές και ενεργητικές δραστηριότητες αναψυχής. Στις πρώτες περιλαμβάνονται η παρατήρηση πουλιών, η φωτογράφηση, η απόλαυση του τοπίου ενώ στις δεύτερες αθλήματα που έχουν σχέση με το υγρό στοιχείο όπως κωπηλασία, κανό, ή ακόμα και ποδηλασία, ιππασία κ.ά. Σημαντική είναι η συνεισφορά των υγρότοπων στην τουριστική ανάπτυξη ενός τόπου εφ' όσων γίνει με σύνεση και σεβασμό στο τοπίο.
Τέλος όλοι οι παραποτάμιοι υγρότοποι στους οποίους έχει αφεθεί ανέπαφη η βλάστηση έχουν αντιπλημμυρική αξία μιας και συγκρατούν τα νερά από έντονες βροχοπτώσεις εμποδίζοντας πλημμύρες σε οικισμούς και χωράφια.
Τάκης Ψυχαράκης
Νίκος Κριαράς
Χρήστος Βενέτης
Βαλάντης Κωτούλας
μαθητές της Στ' τάξης
αρχική σελίδα